Akbaş Köpeklerinin Kökeni ve Tarihçesi

Türkiye’de şimdi yaygın olarak yaşadığı bölgeye, Ural Dağları ve Balkaş Gölü arasından, Altınordu Devleti ve türevi olan İlhanlılar Devleti döneminde buraya yerleştirilen Orta Asya’lı Türk boyları ve Moğol soylarının karışması ile oluşan Karatatar Türkmenleri tarafından getirildiği düşünülmektedir.^[1] Hayvan yetiştiriciliği konusunda başarılı olan Oğuz Türkleri Asya’nın kuzeyinden güneyin sıcak ve nemli iklimine uyum sağlaması için Akbaş ve Karabaşları melezleştirerek bölge iklimine uyumlu hale getirmişlerdir.^[2][3] Göçebe kavimlerle Anadoluya gelen Akbaşlar, Osmanlı’nın Zorunlu İskan dönemine kadar, hayvancılıkla uğraşan yarı-göçebe topluluklarla birlikte gezgin yaşam tarzını sürdürmüşlerdir.

Tarihçesi

Aynı zamanda, Kangal (Karabaş) ile birlikte Anadolu Çoban Köpeği olarak da anılan bu ırk Türkiye’de Batı ve Orta Anadolu Bölgesi’nde, özellikle Eskişehir, Kütahya dolaylarında yaşamaktadır. Bundan 3000 yıl önce üretildiği ve atalarının diğer çoban köpekleri olabileceği sanılmaktadır. Beyaz renkli köpekler koyun sürülerinin içinde diğer hayvanlarla karışarak yırtıcı hayvanlar için ilk hedef haline gelmemesi ve vahşi köpeklerle farklarının belirginleşmesi için özellikle seçilmiştir. Karabaşların da (Kangal) aynı nedenlerle, koyu renkli hayvan sürülerini korumak için yetiştirildiği düşünülmektedir.

Genetik bilimciler, çoban köpeği ırklarının genetik atasının Orta Asya kurt’u olduğunu belirlediler. Eski çağın en yaygın çoban toplumları olan Türkler, Moğollar, Tacikler Orta Asya uluslarıdır. Ural-Altay dağları arasında yaşamış Orta Asyalı çoban toplumların, siyasi ve sosyal tarihlerini araştırmakla, doğal safkan çoban köpeği ırklarının oluşma ve yayılmaları ile ilgili bilgilere ulaşılabilir.

Akbaşlar, Macaristan’da bulunan Kuvasz cinsi köpeklerle akrabadır, gerek fiziki, gerekse karakter özellikleri birbirine tıpa tıp benzemektedir. Kuvasz’ın kavimler göçü sırasında Karadeniz’in Kuzeyinden Avrupa’ya inen Hun boylarıyla birlikte bölgeye geldiği düşünülmektedir.